Inzicht in ontwikkelingen en trends

Met welke trends krijgt Breda de komende jaren te maken? Met welke ontwikkelingen moeten we als stad rekening houden en waar kunnen we voordeel van hebben? Hieronder staan de trends en ontwikkelingen, gebaseerd op de 8 trends van Platform31 uit 2017. Ze zijn aangevuld met prognoses en ontwikkelingen uit landelijk en Bredaas onderzoek. De trends die op Breda afkomen worden hier weergegeven. Wat we op de diverse onderwerpen in Breda daadwerkelijk gaan doen is opgenomen op de diverse programma's in de onderdelen 'wat gaan we er voor doen?'

1. Demografische trend: Bredase bevolking blijft groeien, vergrijst en wordt etnisch wat meer divers
Breda blijft groeien van ruim 183.452 inwoners in 2018 naar zo’n 200.000 inwoners in 2035. De bevolking wordt steeds ouder: het aantal ouderen stijgt in omvang en in leeftijd. Rond 2030 wonen er in Breda meer 65+-ers dan jongeren tot 20 jaar. Het aantal mensen met dementie neemt komende jaren sterk toe. Huishouden worden kleiner (minder personen) en de stad wordt meer divers door migratie. Teteringen, Brabantpark en stadshart groeien hard tussen 2018 en 2021.

 
2. Sociale trend: méér integraal beleid en méér samenhang. Van regisseren naar faciliteren

De overheid verandert en gaat meer samenwerken, deregulering en ander burgerschap staan centraal. In Breda komt de veranderende rol van de overheid tot uiting in Thematafels en projecten als Breda Doet, Breda Begroot, wijkplatforms en invoering van de Omgevingswet. De gemeente doet meer samen met en laat meer over aan inwoners en andere partijen. Niet elke Bredanaar of groep inwoners is even zelf- of samen redzaam,  met risico op sociale uitsluiting en eenzaamheid bij kwetsbare groepen. Niet alle bewoners ervaren globalisering, technologische ontwikkelingen en flexibilisering van de arbeidsmarkt als positief. De gemeente zorgt voor sommige groepen inwoners voor ondersteuning en geborgenheid door toeleiding naar werk, uitkeringen (Participatiewet), jeugdhulp, begeleiding bij de opvoeding (Jeugdwet), vervoer(rolstoel of deeltaxi) en beschermd wonen (Wet maatschappelijke ondersteuning).

De afgelopen jaren is een belangrijke trend binnen het sociaal domein de extramularisering in de gezondheidszorg. Zorginstellingen bouwen bedden af willen mensen zoveel mogelijk in hun eigen omgeving ondersteunen met ambulante behandeling en begeleiding. De duur van de zorgvraag neemt toe als gevolg van het rijksbeleid om mensen langer thuis te laten wonen. Ouderen kiezen er ook zelf voor voor om steeds langer zelfstandig thuis te wonen. Er staat druk op de instroom in voorzieningen voor langdurige zorg. Breda is als centrumgemeente nu nog verantwoordelijk voor beschermd wonen en maatschappelijke opvang van 12 gemeenten uit de regio. Vanaf 2021 krijgt elke gemeente hiervoor afzonderlijk budget. De laatste jaren doen ook nieuwkomers een beroep op gemeentelijke voorzieningen.

3. Economische trend: de economische structuur wijzigt sterker en sneller
Breda heeft ten opzichte van andere steden een diverse economie en een lage werkloosheid. De Economische Barometer Breda voorziet voor 2018 een aanzienlijk hogere score dan eerdere jaren. In 2017 steeg het aantal banen met 2,5%, na een aantal jaren stabiel te zijn. De komende jaren wordt een groei verwacht van gemiddeld 1% van het aantal werkzame personen per jaar. Het aantal banen groeit tot ruim 105.000 in 2019 en zal daarna stabiliseren.
Er is een beperkte verbetering van de koopkracht door het uitblijven van een sterke stijging van lonen. Landelijk liggen economische kansen en groei van werkgelegenheid bij persoonlijke dienstverlening, nieuwe vormen van zorg, sociaal ondernemerschap en vooral in de transitie naar een meer duurzame economie en samenleving (Platform31). Uit onderzoek van BrabantKennis blijkt ongelijkheid tussen mensen in Brabant in opleiding, (kans op) werk en welzijn en niet op inkomen. Het aantal laagopgeleiden blijft gelijk en hoogopgeleiden steeg.

4. Ruimtelijke trend: verschillen tussen steden en regio’s nemen toe, net als verschillen binnen steden
De opgehoopte en uitgestelde vraag naar woningen als gevolg van de economische crisis komt nu tot uiting. Overal in het land is een tekort aan (sommige soorten) woningen. Breda heeft een grote sociale segregatie: concentratie van mensen met een laag inkomen en sociale woningbouw in een beperkt aantal buurten (de lijn van noordoost naar zuidwest) zorgt voor grote verschillen tussen de buurten onderling. Sommige buurten hebben al een achterstand. In andere buurten is de kans op verval en kwetsbaarheid op termijn groot. Over het algemeen waarderen Bredanaars hun woning en woonomgeving met een ruim voldoende. De verkoopprijs van woningen in Breda steeg het afgelopen jaar sterk, terwijl het aanbod aan te koop staande woningen sterk daalde. Al jaren is de landelijke trend dat senioren naar verhouding steeds vaker in hun huis blijven en steeds minder vaak vrager of aanbieder zijn. Als deze trend doorzet, moet er gebouwd worden voor andere doelgroepen, zoals  jonge (aanstaande) gezinnen (RIGO, 2018).

Het cultureel aanbod van Breda blijft nog achter ten opzichte van andere steden (Cultuurkaart Breda).
Naar verwachting neemt het autogebruik verder toe en daalt het gebruik van openbaar busvervoer. Alleen op de dikke HOV-lijnen groeit het busvervoer. Ook het treinverkeer - van stadscentrum naar stadscentrum - gaat toenemen, als gevolg van nieuwe treindiensten zoals die naar Brussel. In toenemende mate eist de (elektrische) fiets haar plek weer op in stad en regio. Dit heeft gevolgen voor de infrastructuur, verkeersveiligheid en de openbare ruimte. Technologische ontwikkelingen hebben de komende jaren grote invloed op het vervoer van personen. De deeleconomie heeft invloed op de inrichting van de openbare ruimte, zoals de inzet van deelauto’s.

5. Duurzame trend: transitie naar een duurzame economie en samenleving

Het Parijsakkoord gaat in 2020 in met als doel de opwarming van de aarde te beperken tot ruim onder 2 graden Celsius. De landelijke CO2-doelen sluiten hierop aan en zetten ook in op een gasloze samenleving. Per 1 juli 2018 is de aansluitplicht voor nieuwbouw voor gas vervallen. Per 2020 dient nieuwbouw bijna energieneutraal (BENG) te zijn. Voor 2021 moeten voor bestaande wijken  wijkenergieplannen zijn opgesteld. In de wijkenergieplannen wordt aangegeven wat de beste maatregelen en alternatieve energievoorzieningen zijn in de wijk. Daarbij moet ook een prioritering in uitvoering worden aangegeven. In Breda is het streven om in 2044 CO2 neutraal te zijn.

Het programma van het Rijk ‘Nederland circulair in 2050’ geeft richting aan de doelstelling om zuiniger en slimmer met onze grondstoffen, producten en diensten om te gaan en zo de ambitie - Nederland circulair in 2050 - te halen. De hoeveelheid energie die wordt opgewekt met zonnepanelen, zonnestroom en windmolens (hernieuwbare energie) is nog beperkt in Breda.

6. Veiligheidstrend: Veranderend begrip van veiligheid
In de maatschappij spelen veel veranderingen zoals individualisering, digitalisering, deregulering en stimulering van zelfredzaamheid van de burger. Voor de aanpak van veiligheidsvraagstukken verschuiven de regie, verantwoordelijkheden en bevoegdheden naar het openbaar bestuur en in het bijzonder naar de burgemeester. Door allerlei maatschappelijke ontwikkelingen verandert het begrip veiligheid. Waar het voorheen over de traditioneel zichtbare criminaliteit ging, gaat het nu ook over cybercrime. Er komt ook aandacht voor vraagstukken van zorg en veiligheid, zoals overlast van kwetsbare groepen.

7. Bestuurlijke trend: lokaal bestuur gaat steeds meer regionaal samenwerken

Het rijk decentraliseert steeds meer verantwoordelijkheid naar gemeenten. En gemeenten delegeren of delen op hun beurt steeds meer verantwoordelijkheden samen met andere partijen in de stad. De wijk/buurt is daarbij de schaal van werken. Veel vraagstukken op het gebied van economie, duurzaamheid, bereikbaarheid, wonen, winkelen, recreëren, arbeidsmarkt, onderwijs, re-integratie, zorg en welzijn kunnen echter alleen in gezamenlijkheid succesvol worden opgelost. Deze worden daarom op (sub/boven)regionale schaal aangepakt. De Nederlandse bestuurlijke structuur sluit hier nog onvoldoende bij aan. De Gemeente Breda neemt al deel aan verschillende regionale, nationale en internationale samenwerkingsverbanden. Dit wordt de komende jaren uitgebreider en intensiever.

8. Technologische trend: fysieke en digitale werelden komen samen

De fysieke wereld wordt één groot communicatiesysteem dat zorgt voor koppeling tussen digitale diensten en producten. Privacy en identiteitsfraude vragen publieke aandacht. In 2018 werd de wet Algemene Verordening Gegevensbescherming van kracht. Organisaties kregen daarmee meer verplichtingen bij het verwerken van persoonsgegevens. Dit vraagt onder meer om een hoger besef van de waarde van data en de randvoorwaarden bij het gebruik van data.

De digitalisering maakt de samenleving steeds complexer. De verschillen tussen digitaal kundigen en zij die dat niet zijn worden groter. Technologische trends  hebben invloed op de samenleving, zoals 3D-printing, machine learning, robotisering, virtual reality, kunstmatige intelligentie, internet of things, blokchain en zelfrijdende auto’s.